Page 214 - Sedmak, Gorazd, in Almir Peštek, ur. 2015. Strateški aspekti upravljanja turističkom destinacijom / Strateški aspekti upravljanja turistične destinacije. Sarajevo / Koper
P. 214
u kakvoj vezi sa slobodnim vremenom, a kamoli s dokolicom. Već i samo
dovođenje u vezu te dvije odrednice je za vjernike blasfemija. S druge
strane, turizam ni u jednom svom segmentu ne može biti dio vjere. Nadalje,
religije, barem ove savremene, turističku eksploataciju svojih vjerskih
objekata često vide kao narušavanje duhovnosti, odnosno „nepripadnosti“
turizmu kao pojavi. Turizam, makar se on zvao i „vjerski turizam“ ne
odgovara u svojoj biti potrebama religije (Isanović, 2015). Uz to,
destinacije vjerskog turizma u najvećem su broju na granici zvaničnih
religijskih učenja. Zbog toga je i u naslovu ovog teksta vjerski turizam
stavljen u vezu, ne s religijom, već s iskustvom svetog kako ga vidi Elijade
(2015). U ovaj kontekst se uklapa i definicija vjerskog ili religijskog
turizma kao skupa odnosa i uslužnih aktivnosti kojima se zadovoljavaju
pretežno duhovne, ali i kulturne i socijalne potrebe vjernika što proizlaze
iz njihovog religijskog opredjeljenja (Vukonić & Čavlek, 2001). Ovdje su
namjerno istaknute riječi duhovno jer autor je mišljenja da duhovno nije
isto što i vjersko, i religijskog u smislu primarnog značenja riječi religija -
relegere = ponovo se spajati (sa svetim). Namjena ovog teksta je da uputi
na neka mjesta geografije svetog u Bosni i Hercegovini (Mulaomerović,
2008) koja već jesu ili se nude kao turističke destinacije. U tom kontekstu
bi se „vjerski turizam“ mogao izjednačiti s pojmom „turizam svetih
mjesta“.
GEOGRAFIJA SVETOG
Svete pećine
U Bosni i Hercegovini poznate su brojne pećine koje su imale obredni ili
religijski značaj u različitim periodima historije ovih prostora. Najstarije
svete pećine su Badanj u kanjonu Bregave kod Stoca i Pećina pod Lipom
nedaleko od Kadinog sela na Sokocu, čiji kultni značaj posvjedočuju crteži
na stijeni. Osim ovih, crteži se još nalaze na ulazu u pećinu Ledenjaču kod
Miljevine, na Stini pod Pismom kod Višegrada, u pećinama u
Kozlogradskim stijenama poviše sela Robovići kod Foče, u Djevojačkoj
pećini kod Kladnja, na lokalitetu Pismo kod Trnova te na ulazu u pećinu
Vjetrenicu.
Može se reći da prisutnost tih crteža u pećinama izdvaja Bosnu i
Hercegovinu u odnosu na druge zemlje jugozapadnog Balkana. Od deset
nalazišta s pećinskim crtežima, sedam je u Bosni, a ostala tri se nalaze
južnije u Crnoj Gori i Albaniji. Već sama ta brojčana činjenica daje ovom
prostoru izuzetan kulturno-historijski značaj. Iako svi pobrojani lokaliteti
212
dovođenje u vezu te dvije odrednice je za vjernike blasfemija. S druge
strane, turizam ni u jednom svom segmentu ne može biti dio vjere. Nadalje,
religije, barem ove savremene, turističku eksploataciju svojih vjerskih
objekata često vide kao narušavanje duhovnosti, odnosno „nepripadnosti“
turizmu kao pojavi. Turizam, makar se on zvao i „vjerski turizam“ ne
odgovara u svojoj biti potrebama religije (Isanović, 2015). Uz to,
destinacije vjerskog turizma u najvećem su broju na granici zvaničnih
religijskih učenja. Zbog toga je i u naslovu ovog teksta vjerski turizam
stavljen u vezu, ne s religijom, već s iskustvom svetog kako ga vidi Elijade
(2015). U ovaj kontekst se uklapa i definicija vjerskog ili religijskog
turizma kao skupa odnosa i uslužnih aktivnosti kojima se zadovoljavaju
pretežno duhovne, ali i kulturne i socijalne potrebe vjernika što proizlaze
iz njihovog religijskog opredjeljenja (Vukonić & Čavlek, 2001). Ovdje su
namjerno istaknute riječi duhovno jer autor je mišljenja da duhovno nije
isto što i vjersko, i religijskog u smislu primarnog značenja riječi religija -
relegere = ponovo se spajati (sa svetim). Namjena ovog teksta je da uputi
na neka mjesta geografije svetog u Bosni i Hercegovini (Mulaomerović,
2008) koja već jesu ili se nude kao turističke destinacije. U tom kontekstu
bi se „vjerski turizam“ mogao izjednačiti s pojmom „turizam svetih
mjesta“.
GEOGRAFIJA SVETOG
Svete pećine
U Bosni i Hercegovini poznate su brojne pećine koje su imale obredni ili
religijski značaj u različitim periodima historije ovih prostora. Najstarije
svete pećine su Badanj u kanjonu Bregave kod Stoca i Pećina pod Lipom
nedaleko od Kadinog sela na Sokocu, čiji kultni značaj posvjedočuju crteži
na stijeni. Osim ovih, crteži se još nalaze na ulazu u pećinu Ledenjaču kod
Miljevine, na Stini pod Pismom kod Višegrada, u pećinama u
Kozlogradskim stijenama poviše sela Robovići kod Foče, u Djevojačkoj
pećini kod Kladnja, na lokalitetu Pismo kod Trnova te na ulazu u pećinu
Vjetrenicu.
Može se reći da prisutnost tih crteža u pećinama izdvaja Bosnu i
Hercegovinu u odnosu na druge zemlje jugozapadnog Balkana. Od deset
nalazišta s pećinskim crtežima, sedam je u Bosni, a ostala tri se nalaze
južnije u Crnoj Gori i Albaniji. Već sama ta brojčana činjenica daje ovom
prostoru izuzetan kulturno-historijski značaj. Iako svi pobrojani lokaliteti
212
