Page 220 - Sedmak, Gorazd, in Almir Peštek, ur. 2015. Strateški aspekti upravljanja turističkom destinacijom / Strateški aspekti upravljanja turistične destinacije. Sarajevo / Koper
P. 220
počinjala bi grmljavina i nevrijeme. Katolici su održavali misu na Ilindan,
a muslimani su klanjali pored vrela prije Aliđuna. U kamenu pukotinu
iznad vrela posjetioci ubacuju metalni novac. Ovdje vidimo ostatak starog
rimskog običaja bacanja novčića u vrelo poznatog pod nazivom stipem
jacere.
Novac se ostavljao i u vrelu Abu-Hajat, što bi u prevodu značilo - Vrelo
života. Nalazi se na starom putu kojim se s istoka preko Kozije ćuprije
dolazilo u Sarajevo. Bilo je poštovano ne samo od sarajevskih muslimana,
nego i katolika i pravoslavnih. Ovo vrelo je dio jedne šire sufijske cjeline
u koju ulaze još tekija na Bentbaši, pećina ispod Šehove Korije, turbe i
čardak na Šehovoj Koriji te tvrđava Hodidjed.
Veliki broj vrela pohode bosanski muslimani prije Jurjeva. U Sarajevu je
ovaj običaj zabilježen na vrelima Trčivoda poviše Hrida, kao i u Ilićima
kod Mostara na vrelu opet znakovitog imena Babun. Oko vrela
Husremovac kod Trnova masovno se okupljalo stanovništvo iz sela podno
Treskavice i Bjelašnice za Aliđun - Ilindan. Katolici iz Fojnice i okolice
posebno poštuju vodu Svetog Jakova iz pećine kod Deževica. Tamo se
odlazi u vrijeme Mlade nedjelje. Vrelo i pećina su uređeni kao bogomolja.
Po mnogo čemu neobično vrelo nalazi se nedaleko od Bužima. Zove se
Svetinja. Cijeli kompleks čine samo vrelo, jedna livada, jedan slap i jedna
mala pećina. Sve to na stotinjak kvadratnih metara. Vrelo je smješteno u
vrhu livade, i potok koji nastaje dijeli je skoro na dvije jednake polovice,
kao na dva svijeta. U vrijeme pred dovu vrelo potpuno presuši. Nakon
klanjanja podne-namaza vrelo ponovo provri i voda poteče. Radi o dosta
rijetkoj vrsti periodičnog vrela u kršu poznatom kao potajnica.
Sveti vrhovi
Zajednička molitva na vrhovima planina i brda poznata je na više brda i
planina. Vrh planine Visočice koja se nalazi u Centru Bosne i Hercegovine
naziva se Džamija. Posebno su takve molitve česte među bosanskim
muslimanima. Sarajevski muslimani su na Aliđun – Ilindan išli na
Trebević. Također je poznat niz jurjevskih dova na vrhovima, koje počinju
dovom na Karićima, a zatim na vrhovima brda kao što su Hum iznad
Mujakovića kod Olova, na Budoželjskoj planini, na Selečkoj planini, da bi
se završile pred sami Aliđun na brdu iznad Karića. Poznate su molitve na
vrhu Konjuha, a molitve i doček izlaska sunca na vrhu Ćaba na Treskavici.
218
a muslimani su klanjali pored vrela prije Aliđuna. U kamenu pukotinu
iznad vrela posjetioci ubacuju metalni novac. Ovdje vidimo ostatak starog
rimskog običaja bacanja novčića u vrelo poznatog pod nazivom stipem
jacere.
Novac se ostavljao i u vrelu Abu-Hajat, što bi u prevodu značilo - Vrelo
života. Nalazi se na starom putu kojim se s istoka preko Kozije ćuprije
dolazilo u Sarajevo. Bilo je poštovano ne samo od sarajevskih muslimana,
nego i katolika i pravoslavnih. Ovo vrelo je dio jedne šire sufijske cjeline
u koju ulaze još tekija na Bentbaši, pećina ispod Šehove Korije, turbe i
čardak na Šehovoj Koriji te tvrđava Hodidjed.
Veliki broj vrela pohode bosanski muslimani prije Jurjeva. U Sarajevu je
ovaj običaj zabilježen na vrelima Trčivoda poviše Hrida, kao i u Ilićima
kod Mostara na vrelu opet znakovitog imena Babun. Oko vrela
Husremovac kod Trnova masovno se okupljalo stanovništvo iz sela podno
Treskavice i Bjelašnice za Aliđun - Ilindan. Katolici iz Fojnice i okolice
posebno poštuju vodu Svetog Jakova iz pećine kod Deževica. Tamo se
odlazi u vrijeme Mlade nedjelje. Vrelo i pećina su uređeni kao bogomolja.
Po mnogo čemu neobično vrelo nalazi se nedaleko od Bužima. Zove se
Svetinja. Cijeli kompleks čine samo vrelo, jedna livada, jedan slap i jedna
mala pećina. Sve to na stotinjak kvadratnih metara. Vrelo je smješteno u
vrhu livade, i potok koji nastaje dijeli je skoro na dvije jednake polovice,
kao na dva svijeta. U vrijeme pred dovu vrelo potpuno presuši. Nakon
klanjanja podne-namaza vrelo ponovo provri i voda poteče. Radi o dosta
rijetkoj vrsti periodičnog vrela u kršu poznatom kao potajnica.
Sveti vrhovi
Zajednička molitva na vrhovima planina i brda poznata je na više brda i
planina. Vrh planine Visočice koja se nalazi u Centru Bosne i Hercegovine
naziva se Džamija. Posebno su takve molitve česte među bosanskim
muslimanima. Sarajevski muslimani su na Aliđun – Ilindan išli na
Trebević. Također je poznat niz jurjevskih dova na vrhovima, koje počinju
dovom na Karićima, a zatim na vrhovima brda kao što su Hum iznad
Mujakovića kod Olova, na Budoželjskoj planini, na Selečkoj planini, da bi
se završile pred sami Aliđun na brdu iznad Karića. Poznate su molitve na
vrhu Konjuha, a molitve i doček izlaska sunca na vrhu Ćaba na Treskavici.
218
