Page 189 - Čuš, Alenka, et al. ur. (2018). Družbeni in politični procesi v sodobnih slovanskih kulturah, jezikih in literaturah. Koper: Založba Univerze na Primorskem.
P. 189
der ivacija glagola sa osnovama str anog por ekla...
- -ova- -isa- -ira-
analizirati, ažurirati, balansi-
fr. angažovati, atakova- demoralisati, iskris- rati, bazirati, dezavuirati, ese-
ti, bombardovati, de- talisati, karakterisati, jizirati, etablirati, finansirati,
nem. batovati, demantovati, kontrolisati, motivisa- kopirati, maltretirati, maski-
engl. diskreditovati, doka- ti, neutralisati, pro- rati, minirati, montirati, plan-
ital. pitalizovati, formal- filisati irati, plasirati, precizirati, ran-
izovati, garantovati, girati, realizirati, reprizirati,
interesovati, izolova- revoltirati, servirati, servisira-
ti, konstatovati, legal- ti, simulirati, šokirati, trenirati,
izovati, mobilizovati, tretirati, umarširati, volontira-
modernizovati, nor- ti, zamaskirati
malizovati, organizo-
vati, prodefilovati, pro- blokirati, diplomirati, distanci-
testvovati, realizovati, rati, dozirati, formirati, gusti-
regrutovati, rezono- rati, isprovocirati, kompletirati,
vati, rizikovati, stabi- lavirati, odblokirati, okupirati,
lizovati pozicionirati, profitirati, provo-
cirati, reaktivirati, renovirati,
lumpovati, prošverco- definisati, referisati rezultirati
vati, reagovati, šver-
covati
detektovati, dopingo- intervjuisati aplicirati, implementirati, lim-
vati, monopolizovati, itirati, lobirati, targetirati
startovati intrigirati, skicirati
U tabeli je pored ekscerpiranih glagola naznačeno i poreklo glagolske
osnove, tj. jezik iz kog je ona potekla ili preuzeta, naravno sa podrazume-
vanim morfofonološkim adaptacijama u srpskom jeziku. Iz tabele možemo
da iščitamo sledeće relevantne podatke:
Strani sufiks -ira- pokazuje najveću distributivnost kad su osnove stra-
nog porekla u pitanju – 119 evidentiranih glagola. Najčešće dolazi na osno-
ve latinskog porekla – 63, što je u procentima 52,94%, potom na osnove
poreklom iz francuskog – 29 (24,37%) i nemačkog – 17 (14,39%), dok su ma-
lobrojnije osnove iz engleskog – 5 (4,2%), grčkog – 3 (2,52%) i italijanskog po-
rekla – 2 (1,68%). U analiziranoj građi pronašli smo zanimljive primere gla-
gola kod kojih, prema pravilima navedenim kod M. Šipke i I. Klajna, umesto
ovog sufiksa fungiraju druga dva (-isa- i -ova-) ili je dozvoljena naporedna
upotreba. Navedeni glagoli se u analiziranoj građi gotovo dosledno javljaju
sa sufiksom -ira-, kao na primer analizirati : analizovati, dezavuirati : deza-
vuisati, kolaborirati : kolaborisati, navigirati : navigati, signalizirati : signali-
zovati, sublimirati : sublimisati. Kao što se vidi iz pregleda literature, upravo
187
- -ova- -isa- -ira-
analizirati, ažurirati, balansi-
fr. angažovati, atakova- demoralisati, iskris- rati, bazirati, dezavuirati, ese-
ti, bombardovati, de- talisati, karakterisati, jizirati, etablirati, finansirati,
nem. batovati, demantovati, kontrolisati, motivisa- kopirati, maltretirati, maski-
engl. diskreditovati, doka- ti, neutralisati, pro- rati, minirati, montirati, plan-
ital. pitalizovati, formal- filisati irati, plasirati, precizirati, ran-
izovati, garantovati, girati, realizirati, reprizirati,
interesovati, izolova- revoltirati, servirati, servisira-
ti, konstatovati, legal- ti, simulirati, šokirati, trenirati,
izovati, mobilizovati, tretirati, umarširati, volontira-
modernizovati, nor- ti, zamaskirati
malizovati, organizo-
vati, prodefilovati, pro- blokirati, diplomirati, distanci-
testvovati, realizovati, rati, dozirati, formirati, gusti-
regrutovati, rezono- rati, isprovocirati, kompletirati,
vati, rizikovati, stabi- lavirati, odblokirati, okupirati,
lizovati pozicionirati, profitirati, provo-
cirati, reaktivirati, renovirati,
lumpovati, prošverco- definisati, referisati rezultirati
vati, reagovati, šver-
covati
detektovati, dopingo- intervjuisati aplicirati, implementirati, lim-
vati, monopolizovati, itirati, lobirati, targetirati
startovati intrigirati, skicirati
U tabeli je pored ekscerpiranih glagola naznačeno i poreklo glagolske
osnove, tj. jezik iz kog je ona potekla ili preuzeta, naravno sa podrazume-
vanim morfofonološkim adaptacijama u srpskom jeziku. Iz tabele možemo
da iščitamo sledeće relevantne podatke:
Strani sufiks -ira- pokazuje najveću distributivnost kad su osnove stra-
nog porekla u pitanju – 119 evidentiranih glagola. Najčešće dolazi na osno-
ve latinskog porekla – 63, što je u procentima 52,94%, potom na osnove
poreklom iz francuskog – 29 (24,37%) i nemačkog – 17 (14,39%), dok su ma-
lobrojnije osnove iz engleskog – 5 (4,2%), grčkog – 3 (2,52%) i italijanskog po-
rekla – 2 (1,68%). U analiziranoj građi pronašli smo zanimljive primere gla-
gola kod kojih, prema pravilima navedenim kod M. Šipke i I. Klajna, umesto
ovog sufiksa fungiraju druga dva (-isa- i -ova-) ili je dozvoljena naporedna
upotreba. Navedeni glagoli se u analiziranoj građi gotovo dosledno javljaju
sa sufiksom -ira-, kao na primer analizirati : analizovati, dezavuirati : deza-
vuisati, kolaborirati : kolaborisati, navigirati : navigati, signalizirati : signali-
zovati, sublimirati : sublimisati. Kao što se vidi iz pregleda literature, upravo
187
